Gepubliceerd op 17/12/2019

Om de strategische aanpak tegen knaagdieren en geleedpotigen ofwel "schadelijke organismen" te kunnen optimaliseren en de voedselhygiëne te kunnen garanderen, is een zeer grondige voorkennis vereist. Pas een effectieve en regelmatige reiniging van de werkplek toe. Aarzel niet om apparatuur en installaties zo veel mogelijk te verplaatsen. Het behoud van een perfecte staat van algemene reinheid. Van stal tot bord, een doeltreffende beheersing van ongedierte is een verplichting voor een veilige voedselketen!

Net zoals microben vinden we ook insecten en knaagdieren in alle ruimtes die voedsel, vocht en warmte combineren. En bij voorkeur in de opslagruimten, de keuken en de diverse verwarmings- en ventilatiesystemen. Maar ook onze vrienden de vogels, katten en honden kunnen schade toebrengen bijvoorbeeld aan verpakkingen.

De aanwezigheid van deze ongewenste gasten kan ernstige gevolgen hebben: ze zijn drager van pathogene kiemen en kunnen zo een bron voor gevaarlijke besmettingen zijn.

Ook de materiële schade kan aanzienlijk zijn. En niet te vergeten de imagoschade van een bedrijf! Deze problemen betreffen alle bedrijven in de voedselketen, zelfs de properste en de modernste.

Om doeltreffend op te treden en alle risico's van besmetting te beheersen, is het noodzakelijk om de levenswijze van insecten, knaagdieren en ander ongedierte te kennen. En de oorzaken van de besmetting op te sporen en de mate van besmetting te beoordelen.

 

Tweevoetige dieren: vogels zijn een bron van besmetting doordat ze verpakkingen beschadigen. Vaak zijn ze drager van Campylobacter en kunnen de oorzaak zijn van collectieve voedsel-toxi infecties -TIAC

 

Viervoetige dieren: katten en honden kunnen door bijten en krabben verpakkingen beschadigen en zo het voedsel onbruikbaar. Een kat die op een werkvlak loopt, is een belangrijke bron van microbiële besmetting en als ze toegang hebben tot afvalopslagruimten, kunnen ze dit afval verspreiden.  

 

Knaagdieren: Muizen en ratten planten zich snel voort. 20 Dagen dracht en twee tot acht jongen per worp. Drie tot vijf nesten per jaar per koppel. De tanden van knaagdieren groeien continu. Drie tot vier centimeter per jaar voor muizen en tot dertien centimeter per jaar voor ratten.

Om te overleven moeten ze dus hun tanden intensief gebruiken. Knaagdieren knabbelen daarom voortdurend op voedsel of andere materialen die zachter zijn dan hun tanden. De hoeveelheid voedsel die hierdoor worden vernietigd, bedraagt per dag meerdere malen hun gewicht.

Het is de voortdurende groei van hun snijtanden die hen dwingt tot grote materiële schade.

 

Muizen leven in kleine groepen en kunnen in relatief extreme omstandigheden overleven (koude kamers met een temperatuur  tot -27°C, de aanwezigheid van water > 12% zoals in sommige droge producten). Ze zijn minder georganiseerd en minder intelligent dan ratten. Ze bewegen altijd langs muren of gangen.

 

 

Ratten zijn proevers en een snelle dood stopt de inname van voedsel. Ze pellen korrels niet, verplaatsen zich langs de wanden en kunnen ook in relatief kleine ruimtes rondsluipen.

Per dag leggen ze ongeveer vijftig keutels, plassen één tot twintig milliliter en verliezen tien tot honderd haren (ziektenoverdragers).

Ze consumeren voedsel en veroorzaken ook indirecte schade door beschadiging van de verpakking, de verpakkingscondities en het voedsel zelf.

Ratten kunnen plagen zoals tyfus, leptospirose (rioolziekte), salmonellose, trichinose (ernstige parasitaire spierziekte) ..... overdragen.

Ratten en muizen leven nog steeds in kolonies en de ontdekking van slechts één exemplaar wijst op de aanwezigheid van enkele tientallen individuen.

De meest voorkomende rattensoorten zijn:

• de zwarte rat (huisrat, zwarte tot lichtbruine vacht). Zijn oren zijn groot en kaal, zijn staart is lang.
• de bruine rat of rioolrat (de ruige vacht is grijsbruin). De oren zijn klein en behaard, de staart is kort.

 

Dieren met 6 en 8 poten: kruipend zoals kakkerlakken, spinnen of vliegend zoals vliegen en muggen. Ze leggen eieren die overgaan in een larvaal stadium, een nimf worden en vervolgens volwassen insect.

Spinnen geven de voorkeur aan het eten van insecten, dus als je spinnenwebben in een kamer ziet, ben je er zeker dat er ook insecten aanwezig zijn.

Een volwassen insect eet, leeft drie tot twaalf maanden en legt gemiddeld driehonderd eieren tijdens zijn leven.

Andere bijzonderheid: insecten kunnen, afhankelijk van de soort, zich ontwikkelen in aanwezig van  variërende hoeveelheid vrij water van twee tot negenennegentig procent, d.w.z. in alle soorten voedsel, van het droogste tot het vochtigste. Ze hebben een temperatuur tussen 12°C en 40°C nodig om zich te ontwikkelen. Boven de 40°C ondervinden ze schade en vanaf een temperatuur van 50°C worden ze vernietigd.

Insecten zijn "dragers" van allerlei soorten ziektekiemen die ze in hun lichaam meedragen of die passief op de buitenzijde van hun lichaam aanwezig zijn.

Insectenlarven zijn zeer destructief en kunnen kunststof met een dikte van 0,15 millimeter doorboren!

 

Kruipende insecten

Onder de kruipende insecten zijn kakkerlakken een echte plaag, vooral in stedelijke gebieden. Ze hebben een plat, zacht lichaam met lange poten. Overdag leven ze verscholen in donkere hoekjes, scheuren, enz. ‘s Nachts gaan ze op zoek naar voedsel en besmetten ze dit met alle ziektekiemen die ze op vuile plaatsen hebben verzameld. Van kakkerlakken is aangetoond dat ze vaak salmonella in hun spijsverteringskanaal dragen en een rol spelen bij voedselvergiftigingen. Ze tasten ook de meest uiteenlopende materialen aan (textiel, hout, ....).

 

Vliegende insecten

Ze moeten direct worden bestreden, vooral omdat de ziektekiemen die ze bij zich dragen, onvermijdelijk worden achtergelaten op het voedsel in de keuken of in de aangrenzende lokalen.

Vliegen dragen ziektekiemen op hun poten, vleugels, lichaam, krop of darm. De rol van vliegen in besmettingen met Salmonella en Staphylococcus Aureus is duidelijk aangetoond.

 

Let op, sommige bestrijdingsmethoden kunnen alleen door professionals worden uitgevoerd: conventioneel sproeien, ULV (Ultra Low Volume) sproeien, verneveling, thermonebulisatie, rookkaarsen.

 

Tot slot

Pas een effectieve en regelmatige reiniging van de werkplek toe. Aarzel niet om apparatuur en installaties zo veel mogelijk te verplaatsen. Het behoud van een perfecte staat van algemene reinheid.

Het is van essentieel belang om preventieve en milieubeschrmingsmaatregelen te nemen (ook in de steden) en de voorzieningen aan te passen om ongedierte zo effectief mogelijk te bestrijden.

Een inventaris van producten, technische fiches en bestrijdingsmaterialen is  beschikbaar en en is up-to-date.

Verschillende bestrijdingstechnieken in een logica van duurzame ontwikkeling toepassen, is wenselijk.

Gespecialiseerde firma’s contacteren kan nuttig zijn.

 

Van stal tot bord, een doeltreffende beheersing van ongedierte is een verplichting voor een veilige voedselketen!